Het Openbaar Ministerie (OM) begint vier nieuwe onderzoeken naar mogelijk strafbare euthanasie. In twee zaken gaat het om dezelfde arts van de Levenseindekliniek. Het is een opmerkelijke stap van het OM: sinds de totstandkoming van de euthanasiewet in 2002 trad het OM pas één keer eerder met zo’n onderzoek naar buiten. Dat was in september vorig jaar en dit onderzoek loopt nog.
De strafrechtelijke onderzoeken worden vandaag aangekondigd door het college van procureurs-generaal, de landelijke leiding van het OM, die alle gevallen van euthanasie die de Regionale Toetsingscommissie als ‘onzorgvuldig’ bestempelt, nog eens onderzoekt. Vorig jaar waren dat er twaalf op een totaal van 6585 gemelde gevallen van euthanasie. Twee daarvan zijn nog in beoordeling, van de overige tien blijven er dus vier over waarbij de betrokken arts onderwerp wordt van een strafrechtelijk onderzoek.
Dat is beduidend meer dan de afgelopen jaren: de euthanasiewet bestaat sinds 2002 en van de ongeveer negentig oordelen ‘onzorgvuldig’ die tot 2017 zijn geveld, zijn er weinig onderzocht. Het eerste onderzoek naar een levensbeëindiging op verzoek werd vorig jaar aangekondigd. Dit onderzoek naar de stervenshulp aan een wilsonbekwame patiënte loopt nog. Bij deze zaak ging het om een patiënte met een onduidelijke wilsverklaring, bij wie de verpleeghuisarts voor de euthanasie heimelijk een slaapmiddel door de koffie roerde.
Vorig jaar actualiseerde het OM de eigen beleidsregels voor euthanasie en hulp bij zelfdoding. Daarin is duidelijker opgeschreven dat het OM scherp let op twee criteria: de vraag of een patiënt vrijwillig en weloverwogen heeft besloten tot euthanasie, en de vraag of hij of zij ‘ondraaglijk en uitzichtloos’ lijdt.
Signaalfunctie
Volgens procureur-generaal Rinus Otte, die euthanasie in zijn portefeuille heeft, komt het niet dáárdoor dat het aantal onderzoeken plots sterk stijgt. “Wij bekijken dat per zaak. Het zou hierna weer een paar jaar kunnen duren voor er een nieuw onderzoek komt. Deze vier zaken gaan voor ons om voldoende serieuze zaken. We laten die nu onderzoeken, het is helemaal niet gezegd dat er ook vervolging komt.”
Otte zegt dat het college het belangrijk vindt een signaal af te geven naar artsen die euthanasie verlenen. “Wij merken dat artsen naar eer en geweten werken. Er zijn duidelijke beroepsnormen, artsen hebben een empathische relatie met de patiënt en vormen hun eigen oordeel. Dat is prima, maar we moeten wel duidelijk maken dat dit alles zich moet afspelen binnen de grenzen van de huidige wetgeving.”
De vier nieuwe zaken gaan net als het eerste onderzoek om de twee genoemde criteria. In Noord-Holland onderzoekt het OM twee zaken waarbij het ging om dezelfde specialist ouderengeneeskunde, werkzaam bij de Levenseindekliniek. De ene zaak kwam vorige maand al in de publiciteit. Hier verleende de arts euthanasie aan een 67-jarige vrouw met vergevorderde dementie. Ze had jaren daarvoor een euthanasiewens opgesteld. Maar de toetsingscommissie oordeelde dat het onvoldoende zeker was dat de vrouw die wens nog had. Bovendien stond niet vast of ze ondraaglijk leed.
In de andere zaak bij dezelfde arts ging het om een tachtiger met verschillende gezondheidsproblemen, bij wie de arts volgens de toetsingscommissie onvoldoende had onderzocht of ze met een andere behandeling alsnog had kunnen opknappen. Haar lijden was daarom niet ‘uitzichtloos’.
De andere twee zaken betreffen een huisarts die bij een zeventiger, die leed aan kanker en in coma was geraakt, euthanasie verleende zonder dat er een wilsverklaring was. Het vierde onderzoek gaat over een andere huisarts, die volgens de toetsingscommissie te snel meeging in de euthanasiewens van een tachtiger met longemfyseem, terwijl ook zij wellicht nog behandeld had kunnen worden.
Als de onderzoeken zijn afgerond neemt het college de beslissing of de betrokken artsen al dan niet vervolgd worden. Zo’n zaak zou in Nederland een unicum zijn.
Lees ook de analyse van Edwin Kreulen: Euthanasie en justitie: van blaffen naar doorbijten?
De Scen-arts, die adviseert bij euthanasie, wordt wel een kroonjuweel in de Nederlandse euthanasie genoemd. Maar de kritiek groeit.
Lees ook de column terug van Bert Keijzer, filosoof en arts bij de Levenseindekliniek, waarin hij verteld over de keer dat hij bij de Regionale Toetsingscommissie voor Euthanasie werd ontboden.
Een compleet overzicht van al onze artikelen over euthanasie vindt u in ons dossier.
————————-
OM onderzoekt vier mogelijk strafbare gevallen van euthanasie
Justitie gaat vier strafrechtelijke onderzoeken instellen naar mogelijke strafbare euthanasie. De vier zaken zijn door de regionale toetsingscommissie voor euthanasie doorgestuurd naar justitie omdat de commissie tot de conclusie is gekomen dat de arts niet volgens de normen heeft gehandeld, meldt het Openbaar Ministerie (OM).
Justitie bevestigt dat donderdag naar aanleiding van een bericht in Trouw.
Bij twee door een officier van justitie in Noord-Holland onderzochte zaken is dezelfde arts betrokken. Het onderzoek draait om de dood in mei 2017 van een 67-jarige vrouw, die aan Alzheimer leed. Volgens de toetsingscommissie kon de arts ten tijde van de levensbeëindiging niet vaststellen of het om een vrijwillig en weloverwogen verzoek tot euthanasie ging.
Een ander geval gaat over de beëindiging van het leven van een 84-jarige vrouw in juni vorig jaar. De vrouw ervoer haar leven als uitzichtloos door verschillende lichamelijke aandoeningen. Maar de arts heeft niet duidelijk kunnen maken dat er geen andere oplossingen waren om het lijden weg te nemen.
Ook wordt de euthanasie van een 72-jarige vrouw door het parket in Oost-Nederland onderzocht. Zij had uitgezaaide kanker en was uitbehandeld. Twee dagen voor de levensbeëindiging raakte de vrouw in coma. De toetsingscommissie oordeelde in deze zaak dat de arts niet heeft kunnen vaststellen dat de beslissing tot euthanasie een vrijwillige en weloverwogen beslissing was.
Lichtvaardig
Het parket in Den Haag kijkt naar de dood van een 84-jarige vrouw. Zij was zeer beperkt in haar bewegingsvrijheid door longemfyseem. De vrouw beschikte over een euthanasieverklaring. Volgens de toetsingscommissie heeft de arts te lichtvaardig geoordeeld dat haar lijden uitzichtloos was.
Het College van procureurs-generaal beslist over het al dan niet vervolgen van een arts in gevallen van euthanasie.
Volgens Agnes Wolbert, directeur van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde, is er in de 15 jaar dat de euthanasiewet bestaat, nog nooit één arts vervolgd.
‘Eer en geweten’
Wolbert ”weet zeker” dat de betreffende artsen naar eer en geweten hebben gehandeld. ”Niemand die zo’n besluit eventjes tijdens een borrel in de kroeg neemt”. Volgens haar is de euthanasiepraktijk in Nederland juist zeer zorgvuldig en internationaal erkend.
Wolbert wijst er ook op dat er in totaal 6.500 euthanasiegevallen waren vorig jaar. ”Feitelijk zijn deze cijfers een groot compliment aan alle artsen in Nederland die dus heel zorgvuldig vaak moeilijke afwegingen moeten maken”.
De weg naar euthanasie in Nederland in vijf stappen
Het bericht OM:vier nieuwe onderzoeken tegen artsen naar mogelijk strafbare euthanasie verscheen eerst op SIN-NL.